У нашы дні страх за жыццё і здароўе дзяцей усё больш авалодвае дарослымі. Дзе б ні знаходзілася дзіця: на вуліцы, у дзіцячым садзе, у гасцях, маці і бацька не могуць быць абсалютна ўпэўнены ў тым, што з ім нічога не здарыцца, ніхто не прычыніць яму шкоды і нішто не пагражае яго жыццю.

  За бяспеку дзяцей у дзіцячым садзе адказваюць педагогі, а дома - бацькі. Гэта правільна, але калі мы прывучаем дзіця з году ў год, што нехта іншы адказвае за яго бяспеку і рэгламентуе яго дзейнасць, бярэ на сябе адказнасць, то дзіця вельмі верагодна, вырасце безадказным, неасцярожным. Патрапіўшы ў складаную сітуацыю або атрымаўшы вялікую свабоду, дзіця можа лёгка стаць ахвярай абставінаў.

Як жа сумясціць бяспеку і свабоду? Лепшая гарантыя бяспекі - гэта здольнасць чалавека кантраляваць свае эмоцыі, рух, знешнія абставіны (разумець сітуацыю, прадбачыць наступствы, мяняць стратэгію паводзін).

Аналіз здарэнняў паказаў, што дзеці гінуць у выніку пасіўных паводзін: падчас пажару ад страху хаваюцца ў зацішны куток пакоя, замест таго каб пакінуць дом, могуць пайсці з незнаёмым чалавекам, а не паклікаць на дапамогу. Прадуманая работа дапаможа нам пазбегнуць многіх няшчасных выпадкаў і захаваць жыццё выхаванцаў.

Правілы бяспечных паводзін дома

Вы, вядома, думаеце, што дом - самае бяспечнае месца на свеце. Але гэта зусім не так. Здавалася б, што можа прадвесціць бяду пад дахам свайго дома, дзе ўсё ўладкована зручна і ўтульна, дзе надзейныя дзверы з моцнымі замкамі. Кожнае жыллё - гэта не проста сцены і дах. Каб зрабіць сваё жыллё зручным, чалавек забяспечыў яго мноствам розных прыстасаванняў і механізмаў. Зазірнем у любую кватэру: мы знойдзем дзясяткі прыбораў, якія прадстаўляюць пры няўмелым або бестурботным карыстанні вялікую небяспеку. Гэта электрычныя, награвальныя і асвятляльныя прыборы. Часам у іх што-небудзь ламаецца і гэта становіцца прычынай аварыі, пажару або няшчаснага выпадку.

Экстрымальных сітуацый атрымаецца пазбегнуць, калі вы навучыце свайго малога:

- не браць у рукі запалкі;

- не карыстацца электрапрыборамі;

- не ўключаць газ;

- не чапаць колючыя і рэжучыя прадметы.

Пакідаць маленькіх дзяцей дома адных – вялікі рызык з боку бацькоў. Таму, калі вы вымушаныя час ад часу ненадоўга адлучацца па нейкай патрэбе, то абавязкова падрыхтуйце дзіця да бяспечнага знаходжання ў кватэры без нагляду дарослых. Прычым, максімальны тэрмін вашай адсутнасці не павінен перавышаць 3-х гадзін.

Бацькам неабходна з ранняга ўзросту пачынаць прывучаць дзяцей правільна паводзіць сябе ў кватэры, падчас сваёй адсутнасці. Прычым тут мае значэнне і характар дзіцяці, і яго сталасць, і самастойнасць. Дарослыя павінны быць абсалютна ўпэўненыя, што маляня строга прытрымліваецца, заведзеных імі правілаў, можа, у выпадку неабходнасці, знайсці выхад са складанага становішча

Старанна ўзважыўшы ўсе «за і супраць», навучыце свайго дзіця асноўным правілах паводзін у адсутнасць дарослых.

  Навучыце дзіцяці карыстацца тэлефонам і правільна рэагаваць на званкі ў дзверы. Вучыць дзяцей размаўляць па тэлефоне, здаецца, вельмі проста. Падняў трубку - і кажы, калі ласка. Але існуе адно важнае правіла, якое трэба запомніць дзецям – размаўляць можна з тымі, каго добра ведаеш, не называць незнаёмым людзям свой адрас, нумар свайго тэлефона, не ўступаць у размову з незнаёмцамі і тым больш казаць, што дарослых няма дома.

Дзіця можа і павінна вывучыць на памяць свой адрас і самыя важныя тэлефонныя нумары: мамінай і татавай работы, бабулі, суседзяў. Яму неабходныя таксама і наступныя звесткі: пажарная ахова-101, міліцыя, - 102, хуткая дапамога, - 103.  А яшчэ лепш, калі вы разам з малым зробіце пералік патрэбных тэлефонаў і павесіце яго на сцяне побач з апаратам.

Правілы паводзін дзіцяці з незнаёмымі людзьмі

Вучыце дзяцей не размаўляць з незнаёмымі, з п'янымі людзьмі. Хай гэта будзе выглядаць няветліва, затое правільна і бяспечна. Калі побач прытармазіла машына ці яна ціхенька едзе следам, неадкладна адысці ад краю тратуара. Не браць ніякіх падарункаў і запрашэнняў ад незнаёмцаў, не садзіцца ў машыну.

Вельмі карысна падчас прагулкі ненадакучліва паказаць дзіцяці ўсе найбольш небяспечныя месцы - закінутую будоўлю, пад'езд свайго дома і г. д.

Паспрабуйце пабудаваць вашыя адносіны з дзіцем такім чынам, каб малы лёгка абмяркоўваў з вамі ўсе свае праблемы - тады вы хутчэй зразумееце, якой інфармацыі яму не хапае і чаму яшчэ трэба вучыць. На дзяцей ствараюць вялікае ўражанне гісторыі, якія здарыліся з вамі ў дзяцінстве - успомніце тыя з іх, якія дапамогуць вашаму малому паверыць у свае сілы.

Памятаеце аб высокай цане бацькоўскай адказнасці, якая ляжыць на маці і бацьку. А таму прыкладзеце максімум намаганняў, каб умацаваць у дзіцяці пачуццё незалежнасці і кампетэнтнасці, звесці да мінімуму яго страхі і няўпэўненасць, аказаць эмацыйную падтрымку маляню, калі вы пакідаеце яго аднаго дома.

Правілы на дарозе

Правілы дарожнага руху - закон для вуліц і дарог. Выконваць правілы павінны і вадзіцелі, і пешаходы.

Што павінна засвоіць дзіця ў дашкольным узросце?

-  З хаты выходзіць загадзя, каб дзіця абвыкала ісці не спяшаючыся.

- Перад пераходам праезнай часткі абавязкова спыніцеся. Пераходзьце дарогу мерным крокам.

- Прывучайце дзяцей пераходзіць праезную частку толькі на пешаходных пераходах.

- Ніколі не выходзьце на праезную частку з-за стаячага транспарту і іншых прадметаў, якія зачыняюць агляд.

- Убачыўшы аўтобус, што стаіць на супрацьлеглым баку не спяшайцеся, не бяжыце.

- Выходзячы на праезную частку, спыняйце староннія размовы з дзіцем, яно павінна прывыкнуць да неабходнасці засяроджваць увагу на дарозе.

- Пераходзьце вуліцу строга пад прамым вуглом.

- Пераходзьце праезную частку толькі на зялёны сігнал святлафора, папярэдне абавязкова пераканайцеся ў бяспецы пераходу.

Памятаеце, бацькі павінны навучыць выконваць правілы бяспекі, прывучаць дзяцей прымаць меры засцярогі.  Галоўнае, каб яны верылі, што здольныя кантраляваць сітуацыю. У гэтым Вам прыйдзецца пераконваць іх словамі, уласнымі ўчынкамі і, безумоўна, асабістым прыкладам.

Чаму мы вырашылі звярнуць Вашу ўвагу і прыцягнуць вас да гэтай праблемы. Пазнавальна-даследчая дзейнасць важна тым, што дзіця пазнае аб’ект, раскрывае яго змест ў ходзе практычнай дзейнасці з ім. Эксперыменты і доследы развіваюць назіральнасць, самастойнасць, імкненне спазнаць свет, жаданне паставіць задачу і атрымаць вынік, тут выяўляюцца творчыя здольнасці, інтэлектуальная ініцыятыўнасць. Доследы дапамагаюць развіваць мысленне, логіку, творчасць дзіцяці, дазваляюць паказаць сувязі паміж жывым і нежывым ў прыродзе.

“Самае лепшае адкрыццё-тое, якое дзіця робіць сам!”

У штодзённым жыцці дзеці часта самі эксперыментуюць з рознымі рэчывамі, імкнучыся даведацца нешта новае. Яны разбіраюць цацкі, назіраюць за падаючымі ў ваду прадметамі (тоне - не тоне).

Дзіця нараджаецца даследчыкам. Імкненне да новых уражанняў, цікаўнасць, пастаяннае імкненне назіраць і эксперыментаваць, самастойна шукаць новыя звесткі аб свеце, традыцыйна разглядаюцца як найважнейшыя рысы дзіцячых паводзін. Даследчая, пошукавая актыўнасць-натуральны стан дзіцяці, ён настроены на засваенне навакольнага свету, ён хоча яго пазнаваць.

Гэта ўнутранае імкненне да даследавання параджае даследчыя паводзіны і стварае ўмовы для таго, каб псіхічнае развіццё дзіцяці першапачаткова разгортвалася як працэс самаразвіцця.

Задача дарослых-ствараць умовы для фарміравання светапогляду.

• Будзьце ўважлівыя да свайго дзіцяці, падтрымлівайце цікавасць і яго актыўнасць.
• Заахвочвайце дзіця за імкненне і актыўнасць у пошуку новых ведаў, уменняў.
• Разам з дзіцем прымайце ўдзел у пошукава-даследчай дзейнасці.
• Не забывайце, што шлях да дзіцячага сэрца ляжыць праз гульню. Менавіта ў працэсе гульні вы можаце перадаць неабходныя веды.
• Часцей размаўляйце з дзіцем, тлумачце яму незразумелыя з’явы, сітуацыі, сутнасць забаронаў і абмежаванняў.

Памятаеце!!! Для дашкольніка бацькі - самыя галоўныя людзі ў свеце, і таму бацькоўскія словы становяцца кіраўніцтвам да дзеяння.

Эксперыментаванне-гэта, разам з гульнёй, вядучая дзейнасць дашкольніка, а таксама досыць просты і цікавы метад навучання дзяцей. Бо веды, здабытыя самастойна, заўсёды з’яўляюцца самымі трывалымі. Вопыт прыцягвае і цікавіць дзіця.

Нескладаныя доследы і эксперыменты можна арганізаваць і дома. Для гэтага не патрабуецца вялікіх намаганняў, толькі жаданне, трохі фантазіі і, вядома, некаторыя навуковыя веды. Праводзячы гэтыя доследы, дзеці пазнаёмяцца з некаторымі ўласцівасцямі вады, убачаць, што такі звыклы аб’ект, як вада, тоіць у сабе шмат невядомага і цікавага!

“Знікненне вады”

Правядзіце эксперымент: наліце ў шклянку ваду і адзначце яе ўзровень, затым прыбярыце шклянку на суткі. Зноў праверце ўзровень вады і зрабіце новую метку. Вада выпараецца. Для параўнання вазьміце другую шклянку і накрыйце яго фальгой. На прыкладзе гэтага эксперыменту можна растлумачыць дзіцяці, куды дзяваюцца лужыны.

 “Падводная лодка”

Пастаўце шклянку ў міску, напоўненую вадой, і перавярніце яго ўверх дном. Апусціце ў міску выгнутую трубачку так, каб адзін яе канец апынуўся ў перавернутай шклянцы, а другі высоўваўся з вады. Падуйте ў трубачку. Шклянка напоўніцца паветрам і ўсплыве наверх.

“Рукам сваім не веру”

Прыгатуйце тры міскі з вадой: адну-з халоднай, другую – з пакаёвай, трэцюю – з гарачай. Папрасіце дзіця апусціць адну руку ў міску з халоднай вадой, другую-з гарачай вадой. Праз некалькі хвілін хай ён пагрузіць абедзве рукі ў ваду пакаёвай тэмпературы. Спытаеце, горача або халодна яна яму здаецца. Чаму ёсць розніца ў адчуваннях рук? Ці заўсёды можна давяраць сваім рукам?

“Лёд лягчэй вады”

Спытаць дзяцей: што будзе з кубікам лёду, калі яго змясціць у шкляначку з вадой? Ён патоне, будзе плаваць, адразу растворыцца? Выслухаць адказы дзяцей, а затым правесці вопыт: апусціць кубік лёду ў шкляначку з вадой.

Лёд плавае ў вадзе. Ён лягчэй вады, таму і не тоне. Пакінуць лёд у шкляначках і паглядзець, што з ім адбудзецца.

Гэта толькі частка доследаў, якія можна правесці з вадой і трохі расказаць дзецям пра яе ўласцівасці.

Засваенне дзецьмі беларускай мовы ажыццяўляецца ў спецыфічнай сітуацыі руска-беларускага блізкароднаснага двухмоўя. Для большасці дашкольнікаў першай мовай, на якой яны вучацца гаварыць і думаць, з’яўляецца руская. У той жа час, дзеці даволі рана далучаюцца да беларускай мовы, чуючы яе па радыё, тэлебачанні, ад дарослых і ў дзіцячым садзе, на занятках.  Аднак, беларускамоўнае асяродзе ў дашкольнікаў адсутнічае. Больш за тое, дзеці могуць карыстацца рускай мовай нават тады, калі да іх звяртаюцца па-беларуску, ведаючы, што іх разумеюць. Такім чынам, маўленчыя сітуацыі, у якіх аказваюцца дзеці, не ствараюць у іх жыццёвай неабходнасці размаўляць па-беларуску. З іншага боку, стыхійнае авалоданне беларускай мовай прыводзіць да змешвання рускага і беларускага маўлення дзяцей. Такім чынам, гэта патрабуе спецыфічных падыходаў да навучання дзяцей беларускай мове.

Творы фальклору сваім зместам і формай найлепшым чынам дапамогуць ў гэтым. Паступова яны ўводзяць малога ў стыхію народнага слова, раскрываюць яго багацце і прыгажосць. З’яўляюцца ўзорам прыгажосці мовы і народныя казкі, якія спрыяюць засваенню ўсіх формаў мовы, даюць магчымасць выпрацоўкі ў дзяцей ўласных моўных навыкаў. Зараз дадзеная праблема становіцца яшчэ больш актуальнай - недахоп часу ў бацькоў. Адсутнасць актывізацыі беларускай мовы з боку бацькоў прыводзіць да праблем развіцця маўлення дзяцей. На жаль, дзіця больш часу праводзіць за камп’ютарам, чым у жывым асяроддзі.

З прычыны гэтага, творы народнай творчасці практычна не выкарыстоўваюцца нават у малодшым узросце. Дашкольны ўзрост - гэта перыяд актыўнага засваення дзецьмі гутарковага маулення, станаўлення і развіцця ўсіх бакоў мовы: фанетычнай, лексічнай, граматычнай. Паўнавартаснае валоданне роднай мовай у дашкольным дзяцінстве з’яўляецца неабходнай умовай для разумовага, эстэтычнага, маральнага выхавання дзяцей. Чым раней дзеці чуюць беларускую мову, тым вальней яны будуць карыстацца ей ў далейшым.  Але жыццё ў рэчышчы народнай культуры не можа быць навязана бацькам. Яно можа быць толькі вынікам натуральнага выбару кожнага чалавека, які бачыць менавіта ў гэтым карысць для дзяцей і адчувае пульс роднай культуры ў самім сабе. Дзяцінства немагчыма ўявіць без казкі, таму што слухаць казкі, якія табе расказваюць тата і мама, бабуля ці дзядуля, ці выхавальнік, калі бацькоў няма побач   гэта адно з правоў дзіцяці, запісаных у Канвенцыі аб правах дзіцяці. У ёй сказана, што дзіця мае права на зносіны і на ўвагу, на ўсебаковае  развіццё, на выражэнне сябе, на адпаведную свайму ўзросту і зразумелую ў гэтым узросце інфармацыю, а таксама на вывучэнне культуры свайго народу. Усё гэта ёсць у казках.

Казкі вучаць і перасцерагаюць, казкі звязваюць нашых пра-прадзедаў ды пра-прабабуляў з намі. Казкі -  гэта ўтульны сямейны вечар, калі клопаты вялікага свету засталіся за сценамі Вашага дому, а Вы і Ваш час належаць толькі Вашым дзецям. Калі мы гаворым пра Канвенцыю аб правах дзіцяці, у першую чаргу мы думаем пра глабальныя рэчы: пра мір, пра вайну, пра адукацыю, пра ежу, пра жыллё і здароўе. Бясспрэчна, гэта вельмі важна. Але Ваша ўвага, Вашы абдымкі, Ваша сіла і абарона, Ваша пяшчота і клопат вельмі патрэбныя Вашым дзецям.

Казкі  -  гэта цэлы чароўны свет, у якім Вы падарожнічаеце разам, трымаючыся за рукі. Свет, у якім Ваша дзіця можа стаць веліканам і навучыць Вас, дарослага чалавека, чаму-небудзь новаму.

Размаўляйце, чытайце казкі сваім дзецям на беларускай мове. А мы вам у гэтым дапапожам.

“Роднае слова адчуць...”

“У пошуках найбольш дзейсных прыемаў i метадаў музычнага выхавання і навучання дзяцей багатую крынiцу ўяуляе для нас фальклор. Значная частка матэрыялаў (забаўлянкi, калыханкi. дражнiлкi. прыказкi, байкi, прымаўкi), заснаваная на вуснай народнай творчасцi, дазваляе найбольш поўна выкарыстоўваць эмацынальны момант. Менавiта эмацыянальны фактар ёсць “адзiны сродак развiць разум дзiцяцi, навучыць яго i абаранiць дзяцiнства”. Гэта выказванне належыць вядомаму педагогу В.А.Сухамлінскаму, якi шырока прымяняў у сваей практыцы так званы метад “эмацыянальнага абуджэння розуму”. Ён лiчыў, што “...да таго часу, пакуль дзiця не адчула слова..., нельга наогул пачынаць навучанне грамаце, і калi настаўнiк робiць гэта, ён асуджае дзiця на цяжкую працу...”.

Сказанае ў роўнай ступенi датычьцца i музычнай педагогiкі, бо творчыя веды ў дзяцей павiнны ўзнiкаць толькi ў вынiку практычнай дзейнасцi. Дзiцячая народная паэзiя прайшла доўгi шлях, пакуль увасобiлася ў тыя формы, якiя вядомыя нам i замацаваныя ў зaпicax. Запамiналася i перадавалася з пакалення ў пакаленне только тое, што адказвала натуральным запытам дзяцей. Захавалася тое, што па форме i змесце адпавядае разуменню, iнтарэсам i густам дзяцей. Вось чаму традыцыйныя народныя дзiцячыя творы - дасканалыя па форме ўзоры, яны часцей захапляюць прыгажосцю сваiх вобразаў.

Забаўлянкi аказалiся даступным для малых дзяцей матэрыялам: у ix прысутнiчае паэтычны тэкст, наяўнасць гульнi слоў, гукаперайманняў, якiя цiкавяць дзяцей i, як вынiк, стымулююць ix развiццё. Музычна-рытмiчныя забаўлянкi могуць быць выкарыстаны для:

- развiцця маўлення;

- фармiравання здольнасцi да праяўлення волі пры ўдзеле ў калектыўных каардынаваных дзеяннях.

Канкрэтны аналіз маўлення дзяцей трох, чатырох i нават пяцi гадоў паказаў, што часцей за ўсё яны робяць памылкi пры вымаўленнi слоў i гукаў. Вось чаму падбiраюцца забаўлянкi, у якiх вымаўленне асобных фанем i ix камбiнацый сустракаецца даволi часта. Такiм чынам, дзiця пры шматразовым паўторы можа легка ix вылучыць i засяродзiць на ix увагу. Разам з тэкстам ажыццяўляецца i паказ рухаў. Яны павiнны быць натуральнымi, нескладанымi, каб дзiцяцi не прыйшлося прыкладаць шмат намаганняў для ўсведамлення i засваення ix. Pyxi могуць быць наступныя: хадзьба, бег, скачкi, павароты тулава са становішча стоячы, седзячы, лежачы; махавыя pyxi рук, ног, плясканне; элементы масажу: паляпванне, пагладжванне. Для адчування рытмiчных забаўлянак падбiраецца адпаведны акампанемент, улiчваецца ўплыў сучасных мелодык на фармiраванне музычнага слыху, старанна падбiраецца тэмп, рытмiчны малюнак, рэгiстр, якiя характарызуюць пэўны вобраз.

Музычна-рытмiчныя забаўлянкi складаюцца з кароткачасовых частак. Кожная з ix мае сваю спецыфiку. У малодшых групах практыкаванне развучваецца i выконваецца разам з дарослым, у старэйшых групах -рэгулюецца дарослым. Уласны вопыт сведчыць аб тым, што музычна-рытмiчныя забаўлянкi - нескладаная форма арганізацыi музычнага выхавання. Рух, мова ў такт музыцы выклiкаюць у дзяцей шчырую радасць, такую ж, як i ад звычайных гульняў.

Выхаванне патрыятычных пачуццяў у дашкольнікаў

Неабходнасць выхавання падрастаючага пакалення ў патрыятычным духу прадыктавана глыбокімі зменамі ў сучасным грамадскім жыцці, сярод якіх найбольш негатыўную афарбоўку маюць раз’яднанасць, адарванасць людзей ад сваіх культурных традыцый, еўрапеізацыя з модай на ўсё замежнае і з непрыязнасцю да айчыннага. Таму так важна знаёміць дзяцей з традыцыямі нашага народа і прывіваць любоў і адказнае стаўленне да Радзімы, сям’і і суайчыннікаў. Важна выхоўваць у дзецях жаданне захоўваць і ўзбагачаць спадчыну сваёй краіны.

Паняцце патрыятызму шматграннае. Мы разумеем пад ім любоў да родных мясцін, пачуццё гонару за свой народ, адчуванне сябе неад’емнай часткай Айчыны. Патрыёт паважае сваю Радзіму і ўмее весці пра яе адэкватную размову, не прыніжаючы пры гэтым іншыя нацыі.

Каб быць патрыётам, зусім неабавязкова насіць форму. Досыць умацоўваць сваё фізічнае і маральнае здароўе, быць культурным, адукаваным, мець дужую сям’ю, пачытаць сваіх продкаў і годна выхоўваць сваіх нашчадкаў.

Якім чынам прывіць дзіцяці патрыятычныя пачуцці? Адказ просты: праз любоў да Радзімы, якую трэба выхоўваць. Вам у гэтым дапамогуць парады ніжэй.

1. Расказвайце дзіцяці пра сваю краіну толькі добрае. Дзеці падражальныя і ўпітваюць пачутыя словы, як губка, таму могуць шматпераймаць у сваіх бацькоў, у тым ліку пачуццё патрыятызму. Меркаванне бацькоў неўзабаве можа ператварыцца ў меркаванне дзіцяці, якое няпроста будзе змяніць.
2. Расказвайце пра цяжкія часы і выпрабаванні, якія з годнасцю перажылі нашы продкі. Прыводзьце ў прыклад дзядуляў і бабуль, якія так ці інакш удзельнічалі ў Вялікай Айчыннай вайне, іх франтавыя і працоўныя заслугі. Раскажыце, што з сябе ўяўляюць паняцці “любоў да Айчыны” і “доўг перад Радзімай”, а таксама аб тым, як трэба шанаваць герояў - жывых і загінуўшых смерцю адважных у баі. Імёнамі такіх выдатных людзей названы гарады і вуліцы. У гонар герояў узведзены помнікі.

З. Знаёмце дзяцей з памятнымі і гістарычнымі славутасцямі сваёй краіны. Чым часцей бацькі будуць хадзіць усёй сям’ёй у музеі, на выставы, патрыятычныя канцэрты, тым часцей іх дзеці, як стануць дарослымі, будуць наведваць падобныя месцы. Любіць Айчыну трэба вучыць не толькі на словах, а яшчэ наглядна і дзейна.Арганізуйце экскурсію па горадзе і пакажыце дзіцяці культурныя славутасці і помнікі, вазьміце на сябе ролю гіда і раскажыце ўсё, што прачыталі пра іх напярэдадні. Яшчэ можаце падзяліцца гістарычнымі фактамі з розных гарадоў краіны, выкарыстоўваючы карту, глобус або фатаграфіі. Прывівайце цікавасць да гісторыі Айчыны і краю.

4. Будзьце аптымістамі. Чым больш бацькі будуць выказваць незадаволенасць жыццём, тым у большай ступені іх дзеці будуць схільныя да падобных негатыўных эмоцый пасля.
5. Заахвочвайце актыўнасць дзіцяці, бо менавіта з яе часта пачынаецца актыўны патрыятызм. Растлумачце, што для сям’і і грамадства асабістыя поспехі вашага дзіцяці могуць стаць вельмі важнымі.
6. Сумесны прагляд пазнавальных перадач, фільмаў, мультфільмаў пра герояў Айчыны з абмеркаваннем убачанага ўсёй сям'ёй могуць істотна дапамагчы выхаваць у дзіцяці патрыёта з гонарам за свой народ і пачуццём абавязку перад Радзімай.
7. Вучыце беражлівым адносінам да рэчаў, кніг, цацк. Раскажыце пра тое, якімі стараннямі людзей была створана тая ці іншая рэч. Растлумачце, у чым заключаецца іх каштоўнасць. Напрыклад, важна беражліва ставіцца да кніг не толькі з-за іх вокладкі, але і зместу. Наведайце ўсёй сям’ёй бібліятэку і паназірайце, як захоўваюць там кнігі.
8. Дапамажыце дзіцяці пабудаваць міні-дом (на прыродзе/на дачы/у сябе дома). Выкарыстоўвайце для гэтага розныя матэрыялы (дошкі, галінкі, кардонныя скрынкі, падушкі, плед). Калі домік будзе пабудаваны, пагуляйце ў наваселле, размесціце ў новым жыллё цацкі, абмяркуйце, зручны ці атрымаўся дом, трывалы ці што? Любоў да велізарнай краіны і да роднага краю пачынаецца з любові да роднай хаты, гэта той самы першы і самы важны цаглінка, які закладвае падстава для выхавання патрыятызму. Падарожнічаючы, наведваючы іншыя гарады і краіны, мы заўсёды прагнем апынуцца дома – “там, дзе любяць і чакаюць, дзе цёпла і гарыць святло”. Растлумачце дзіцяці, як важна, каб дом быў менавіта тым месцам, куды хочацца вяртацца.
9. Вучыце паважліваму стаўленню да хлеба. Падзяліцеся фактамі з гісторыі роднай краіны пра галодныя часы, калі хлеб быў на вагу золата для многіх людзей. Раскажыце, колькі працы трэба прыкласці, каб вырасціць пшаніцу і стварыць з яе хлеб. Растлумачце, што хлеб нельга выкідваць, але можна пакрышыць яго птушкам. Пакарміць птушак разам з дзіцем у двары або парку, зімой змайстраваць кармушку і паназірайце за птушкамі, якія будуць прылятаць і частвацца хлебнымі крошкамі. Таксама рэшткі хлеба можна высушыць, прыгатаваць сухарыкі.
10. Хай дзіця даведаецца аб вашай прафесіі, пра тое, якія прафесіі бываюць і якую карысць ад іх атрымлівае грамадства. Абмяркуйце варыянты прафесіі для дзіцяці ў будучыні.
11. Пагуляйце ў гульню на пошук цікавых і характэрных рэчаў у убачаным, гуляючы на вуліцы з сям’ёй. Напрыклад, задавайце пытанні: “Як думаеш, для чаго ўладкованыя бардзюры ўздоўж дарог?”, “Чаму ў святлафора такія колеры? Што яны могуць значыць?”. Гэта дапамагае развіць назіральнасць і стварыць уяўленне аб навакольным, сфарміраваць цікавасць да роднага двара, раёну, уменне пастаянна знаходзіць нешта новае ў звыклым асяроддзі. Дома прапануеце дзіцяці намаляваць тое, што ён сёння ўбачыў.
12. Прывівайце любоў да роднай прыроды. Узімку выбірайцеся за горад, катайцеся на санках і лыжах, у цёплыя часы года – на ровары. Хадзіце ў пешыя паходы ў лес, любуйцеся прыгажосцю прыроды. Вучыце берагчы лес, перасцерагаючы ад пажараў і раскідвання смецця. Зносіны з прыродай дапамагаюць фарміраваць у чалавека спагадлівасць і чуласць.
13. Вучыце захапляцца прыгажосцю роднага горада. Раскажыце больш падрабязна аб яго інфраструктуры, аб важным значэнні грамадскіх устаноў (крам, пошты, школы, бібліятэкі, кінатэатра, кафэ і рэстаранаў). Пакажыце на каштоўнасць працы работнікаў такіх устаноў.
14. Займайцеся ўсёй сям’ёй добраўпарадкаваннем і азеляненнем вуліцы, на якой вы жывяце.
15. Пашырайце пачуццё свядомасці ў дзіцяці, дапамагаючы правільна даваць ацэнку ўласным учынкам і ўчынкам навакольных.
16. Знаёмце дзіця з літаратурай пра Радзіму і яе традыцыях, героях і народнай культуры.
17. Прывучайце дзіця паводзіць сябе прыкладна ў грамадскіх месцах і падтрымліваць парадак.
18. Заахвочвайце заняткамі народнай культуры (фальклорам, дэкаратыўна-прыкладным мастацтвам і іншымі відамі народна-патрыятычнай дзейнасці). Да фальклору адносяцца народныя песні і гульні, казкі, загадкі, прымаўкі, карагоды. Такім чынам адбываецца далучэнне дзіцяці да агульначалавечых маральных каштоўнасцей.
19. Удзельнічайце ўсёй сям’ёй ва ўрачыстасцях з нагоды нацыянальных святаў, развіваючы тым самым пачуццё прыналежнасці да вялікай сям’і.
20. Заахвочвайце заняткі спортам і здаровым ладам жыцця, каб дзіця магло не толькі пастаяць за сябе, але і, калі прыйдзецца, абараніць другіх.