Педагогам
Метадычныя рэкамендацыі па арганізацыі праектнай дзейнасці ва ўстанове дашкольнай адукацыі
Унікальным сродкам забеспячэння супрацоўніцтва, сатворчасці дзяцей
і дарослых з'яўляецца праектная дзейнасць. У перыяд працы над праектам адбываецца інтэграцыя паміж рознымі відамі дзейнасці. Тэматыка і сутнасць праектнай дзейнасці шмат у чым вызначаецца ўзроставымі асаблівасцямі дзяцей, іх інтарэсамі і прыярытэтнымі напрамкамі развіцця. Удзельнічаючы ў праектаванні, чалавек сам распрацоўвае для сябе і іншых новыя ўмовы, г.зн. змяняе абставіны і самога сябе. Іншымі словамі, праектаванне выступае як прынцыпова іншая, суб'ектная форма ўдзелу ў жыцці. Праектаванне патрабуе індывідуальных арыгінальных рашэнняў і ў той жа час калектыўнай творчасці. За кошт работы ў рэжыме групавой творчасці інтэнсіўна развіваюцца магчымасці да рэфлексіі, выбару адэкватных рашэнняў, уменню будаваць з частак цэлае.
Асноўныя патрабаванні да выкарыстання праектнай дзейнасці
- Наяўнасць значнай у даследчым творчым плане праблемы/задачы, якая патрабуе інтэграваных ведаў, даследчага пошуку для яе рашэння.
- Практычная, тэарэтычная, пазнавальная значнасць меркаваных вынікаў.
- Самастойная (індывідуальная, парная, групавая) дзейнасць удзельнікаў.
- Структураванне змястоўнай часткі праекта (з указаннем паэтапных вынікаў).
- Выкарыстанне даследчых метадаў, якія прадугледжваюць вызначаную паслядоўнасць дзеянняў:
- вызначэнне праблемы, якая вынікае з яѐ задачы даследавання
(выкарыстанне ў ходзе сумеснага даследавання метадаў групавога абмеркавання);
- вылучэнне гіпотэзы іх рашэння;
- абмеркаванне метадаў даследавання (статыстычных, эксперыментальных, назіранняў і інш.);
- абмеркаванне спосабаў афармлення канчатковых вынікаў (прэзентацый, абароны, творчых справаздач, праглядаў і інш.);
- збор, сістэматызацыя і аналіз атрыманых дадзеных;
- падвядзенне вынікаў, афармленне вынікаў, іх прэзентацыя;
- высновы, вылучэнне новых праблем даследавання.
Алгарытм распрацоўкі праекта
Этапы |
Задачы |
Дзейнасць праектнай групы |
Пачатковы |
Вызначэнне праблемы (тэмы) Выбар групы ўдзельнікаў |
Удакладненне наяўнай інфармацыі, абмеркаванне задання |
Планаванне |
Аналіз праблемы. Вызначэнне крыніц інфармацыі. Пастаноўка задачы і выбар крытэрыяў ацэнкі вынік. Размеркаванне роляў у камандах |
Фарміраванне задач, назапашванне інфармацыі. Выбар і абгрунтаванне крытэрыяў поспеху |
Прыняцце рашэння |
Збор і ўдакладненне інфармацыі. Абмеркаванне альтэрнатыў. Выбар аптымальнага варыянту, удакладненне планаў дзейнасці |
Назіранне. Кансультацыя |
Выкананне |
Выкананне праекта |
Праца над праектам, яго афармленнне |
Ацэнка вынікаў |
Аналіз выканання праекта, дасягнутых вынікаў (поспехаў і няўдач) |
Удзел у калектыўным аналізе праекта і самаацэнка |
Абарона праекта. |
Падрыхтоўка да абароны. Абгрунтаванне працэсу праектавання. Тлумачэнне атрыманых вынікаў, іх ацэнка |
Абарона праекта. Удзел у калектыўнай ацэнцы вынікаў праекта |
Алгарытм правядзення праектнай дзейнасці
Этапы рэалізацыі праекта |
Змест работы |
Удзельнікі
|
Падрыхтоўчы этап
|
Абдумванне ідэі праекта, збор інфармацыі матэрыял для рэалізацыі ідэі.
|
Педагогі, спецыялісты, бацькі, выхаванцы. |
Арганізацыйны этап
|
Складанне плана праекта, Вызначэнне тэрмінаў рэалізацыі і адказных за асобныя этапы праекта. Правядзенне з бацькамі і педагогамі кансультацый па тэме праекта і рэалізацыі задач. Распрацоўка палажэнняў, канспектаў, сцэнарыя выніковага мерапрыемства. |
Педагогі, спецыялісты, бацькі |
Фарміруючы этап
|
Правядзенне адукацыйных мерапрыемстваў з дзецьмі спецыялістамі і педагогамі. Сумесная работа дзяцей, бацькоў і педагогаў па тэме праекта. |
Педагогі, спецыялісты, бацькі, выхаванцы. |
Выніковы этап |
Правядзенне выніковых мерапрыемстваў. Аналіз вынікаў праектнай дзейнасці. Абагульненне вопыта. |
Педагогі, бацькі |
Праектная дзейнасць-гэта комплексная дзейнасць па дасягненню пастаўленай мэты. Выкарыстанне праектнай дзейнасці ў адукацыйным працэсе актуальна па цэлым шэрагу прычын. Па-першае, чалавек павінен як можна раней атрымаць пазітыўны сацыяльны вопыт рэалізацыі уласных задум. Унікальнасць асобы выяўляецца не ў яе знешнасці, а ў тым, што ўносіць чалавек у сваё сацыяльнае асяроддзе. Калі што здаецца яму найбольш значным, уяўляе цікавасць і для іншых людзей, ён аказваецца ў сітуацыі сацыяльнага прыняцця, якая стымулюе яго асабісты рост і самарэалізацыю. Па-другое, усё нарастальная дынамічнасць эканамічных і сацыяльных адносін патрабуе пошуку новых, нестандартных дзеянняў у самых розных абставінах. Нестандартнасць дзеянняў грунтуецца на арыгінальнасці мыслення. Па-трэцяе, ідэя гарманічнай разнастайнасці як перспектыўная форма сацыяльнага развіцця таксама мяркуе ўменне праяўляць прадуктыўную ініцыятыву.
Педагогі установы дашкольнай адукацыі сутыкаюцца з неабходнасцю вырашэння двух тыпаў праекціровачных задач: псіхолага-педагагічных і сацыяльна-педагагічных.
Псіхолага-педагагічнае праектаванне тычыцца адукацыйных працэсаў у рамках пэўнага ўзроставага інтэрвалу (у дадзеным выпадку дашкольнага): навучання (асваення спосабаў дзейнасці); фарміравання (засваення дасканалай формы дзеяння); выхавання (сталення і сацыялізацыя).
Сацыяльна-педагагічнае праектаванне звязана з адукацыйнай установай і адукацыйным асяроддзем, у якіх рэалізуюцца працэсы навучання, развіцця і выхавання.
Для паспяховай праектнай дзейнасці ў выхаваўча-адукацыйным працэсе патрабуецца сур'ёзная падрыхтоўка педагогаў да арганізацыі праектавання, метадычнае, дыдактычнае і матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне. Эфектыўнасць праектнай дзейнасці залежыць ад прафесійна-асобаснага патэнцыялу, ўзроўню кваліфікацыі і прафесіяналізму педагагічных работнікаў.
Сучаснае грамадства прад'яўляе высокія патрабаванні да кампетэнтнасці педагогаў і ў першую чаргу ўменне граматна і творча перайсці ад простага традыцыйнага выканання патрабаванняў вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі да ажыццяўлення ўсебаковага і цэласнага развіцця выхаванцаў, фарміравання іх кампетэнтнасці ў розных галінах і развіцця агульных здольнасцяў, якія забяспечваюць паспяховасць дзяцей у далейшым навучанні. Кампетэнтны педагог павінен умела выбраць, вывучыць, распрацаваць і апрабаваць з прапанаваных сучасных падыходаў у з прынцыпамі дашкольнай дыдактыкі і суаднясення іх са спецыфікай канкрэтнага дашкольнай установы.
Што прадугледжвае сумесная праектная дзейнасць у дашкольнай установе? Гаворка ідзе аб планамернай працы па паэтапнай арганізацыі дзейнасці, разлічанай на пэўны прамежак часу і насычаным адукацыйным змесце.
Паэтапная рэалізацыя задач прадугледжвае некаторыя асаблівасці.
Так, задачамі першага этапу (падрыхтоўчага) з'яўляюцца:
стымуляванне пазнавальных матываў ажыццяўлення дзейнасці;
узбагачэнне пачуццёвай сферы; назапашванне інфармацыі аб навакольным свеце.
Рашэнне пастаўленых задач ажыццяўляецца з дапамогай тлумачальна-ілюстрацыйных метадаў (апавяданне, тлумачэнне, дэманстрацыя карцін і відэафільмаў, чытанне мастацкай літаратуры і інш., рэпрадуктыўных метадаў (дзейнасць па зададзеным алгарытме).
Другі этап (асноўны) накіраваны на авалоданне спосабамі рашэння, якія ўзнікаюць перад дзецьмі праблем. Асноўнымі метадамі рэалізацыі гэтага этапу з'яўляюцца праблемныя і пошукавыя (назіранне, практычнае эксперыментаванне і доследы, мадэляванне, рашэнне лагічных задач, мазгавы штурм). У працэсе элементарнай пошукавай дзейнасці дзіця падбірае творчыя спосабы вырашэнні праблемных сітуацый. Вынік гэтага этапу з'яўляецца пераклад пачуццёвай мадэлі навакольнага свету ў знакавую і фарміраванне інтэлектуальнай кампетэнтнасці, якая прадугледжвае высокую ступень пазнавальнай актыўнасці. Авалоданне спосабамі дзейнасці даѐ магчымасць самастойна аналізаваць, рабіць высновы, арганізоўваць уласную дзейнасць.
Трэці этап (этап удасканалення) закліканы забяспечыць фарміраванне самастойнасці, ініцыятыўнасці і здольнасці ацэньваць сваю дзейнасць і дзейнасць іншага.
Адсутнасць неабходнага жыццёвага вопыту не дазваляе дзіцяці ў поўнай меры праяўляць самастойнасць у выбары праблемы і спосабаў яе рашэнне. Таму асноўная роля ў арганізацыі працы над праектам належыць даросламу. Уважлівае стаўленне да патрэбаў кожнага дзіцяці, вывучэнне яго інтарэсаў дазваляе вызначыць праблему,
Як паказвае практыка, дашкольнікі з задавальненнем выконваюць заданні, прапанаваныя дарослымі, калі гэтыя заданні задавальняюць іх патрэбу ў актыўнай дзейнасці.
Педагагічная практыка паказвае, што праектная дзейнасць, перш за ўсё, пашырае і ўдасканальвае інтэлектуальны, творчы патэнцыял педагога і забяспечвае пераход на якасна новы ўзровень педагагічнага працэсу. Аднак для паспяховай праектнай дзейнасці ў выхаваўча-адукацыйным працэсе патрабуецца падрыхтоўка педагогаў, іх прафесійная кампетэнтнасць да арганізацыі праектавання.
Выкарыстанне праектнай дзейнасці ў дашкольнай адукацыйнай практыцы разглядаецца як педагагічная інавацыя, так як у аснове закладзена ідэя аб накіраванасці пазнавальнай дзейнасці на вынік, які дасягаецца ў працэсе сумеснай працы над вызначанай практычнай праблемай (тэмай).
Арганізацыя праектна-даследчай дзейнасці ва ўстанове дашкольнай адукацыі
Праект - у перакладзе з грэчаскага-гэта шлях даследавання, г.зн. спецыяльна арганізаваны дарослым і самастойна выкананы дзецьмі комплекс дзеянняў, які завяршаецца стварэннем творчых работ.
Метад праектаў-сістэма навучання, пры якой дзеці набываюць прадстаўленні ў працэсе планавання і выканання пастаянна ўскладнячыхпрактычных заданняў - праектаў. Метад праектаў заўсёды прадугледжвае рашэнне выхаванцамі нейкай праблемы.
Метад праектаў шырока выкарыстоўваецца ў сферы дашкольнай адукацыі, ён дазваляе значна павысіць самастойную актыўнасць дзяцей, развіць творчае мысленне, уменне дзяцей самастойна, рознымі спосабамі знаходзіць інфармацыю аб зацікавіўшым прадмеце або з'яве. У сучасным жыцці да дзіцяці паступае шмат разнастайнай інфармацыі адусюль! Задача педагогаў-дапамагчы дзіцяці навучыцца знаходзіць і здабываць неабходную інфармацыю, засвойваць яе ў выглядзе новых уяўленняў.
Што ж такое праект для самога дзіцяці?
- раскрыццё творчага патэнцыялу;
- уменне працаваць у групе;
- уменне накіроўваць дзейнасць на рашэнне цікавай праблемы, сфармуляванай самімі дзецьмі;
- уменне прэзентаваць сваю працу.
У практыцы ўстаноў дашкольнай адукацыі выкарыстоўваюцца наступныя тыпы праектаў (па Л. В. Кісялёвай):
- даследча-творчы-дзеці эксперыментуюць, а затым афармляюць вынікі ў выглядзе газет, драматызацыі, дзіцячага дызайну. Гэты тып праектаў прымяняецца ў рабоце з дзецьмі старэйшых груп;
- інфармацыйна-практыка-арыентаваны-дзеці збіраюць інфармацыю і рэалізуюць яе, арыентуючыся на сацыяльныя інтарэсы (афармленне і дызайн групы, вітражы і інш.) прымяняецца ў сярэдняй групе;
- ролева-гульнявы-выкарыстоўваюцца элементы творчых гульняў, калі дзеці ўваходзяць у вобраз персанажаў казкі і вырашаюць па-свойму пастаўленыя праблемы, прымяняецца ў другой малодшай групе.
- творчы-афармленне выніку працы ў выглядзе дзіцячага свята, дзіцячага дызайну і да т. п. гэты тып праекта падыходзіць для дзяцей другой малодшай групы.
У адукацыйным працэсе ўстаноў дашкольнай адукацыі праектная дзейнасць носіць характар супрацоўніцтва, у якім бяруць удзел дзеці і педагогі, ўключаюцца бацькі. Бацькі становяцца непасрэднымі ўдзельнікамі адукацыйнага працэсу.
А зараз падрабязна разгледзім структуру праекта.
Дзейнасць педагога і дзяцей у праекце прадстаўлена ў табліцы. Па ходзе рашэння пастаўленых задач кампетэнтны дарослы дапамагае знайсці дзіцяці неабходныя для гэтага сродкі і спосабы, а часцяком знаёміць дзяцей з новым, яшчэ не зведаным яму. Абапіраючыся на дапамогу дарослых, дзеці шукаюць рашэнне праблемы праз пытанні да бацькоў, чытанне пазнавальнай і мастацкай дзіцячай літаратуры, назіранне, даследчую дзейнасць і інш.
1 этап-выбар тэмы праекта. Фарміруецца праблема, мэта, задача, уводзіцца гульнявая сітуацыя. Задавальненне інтарэсаў і патрэбаў дзіцяці, запытаў бацькоў, выхавальнік - ініцыятар. Роля дзіцяці на гэтым этапе: ўваходжанне ў праблему, ўжыванне ў гульнявую сітуацыю, прыняцце задачы.
2 этап-планаванне. Выхавальнік дапамагае ў вырашэнні задачы, выкарыстоўваючы розныя метады:
“Мадэль трох пытанняў” (Што ведаем? Што хочам даведацца? Як даведацца?);
- Вобраз “Сем мы”;
- Складанне “Павуцінкі” (віды дзейнасці, накіраваныя на рэалізацыю праекта). Планаванне праектаў (канчатковы прадукт).
Дзеці аб'ядноўваюцца ў працоўныя групы. Размеркаванне амплуа.
3 этап-рэалізацыя праекта. Выхавальнік арганізоўвае дзейнасць дзяцей у цэнтрах (па адукацыйных абласцях), забяспечвае абсталяваннем і матэрыяламі ў адпаведнасці з тэмай праекта, накіроўвае і кантралюе яго ажыццяўленне. Дзеці фармуліруюць спецыфічныя веды, уменні, навыкі.
4 этап-завяршэнне праекта. Педагог праводзіць падрыхтоўку прадукта дзейнасці да прэзентацыі. Прадстаўленне. Дзеці прадстаўляюць(гледачам ці экспертам) прадукт дзейнасці.
Такім чынам праект можна прадставіць як “Пяць П”.
Праблема
Праектаванне праекта
Пошук інфармацыі
Прадукт
Прэзентацыя
Пачынаючы працу па метадзе праектаў вельмі важна не толькі вызначыць тэму праекта, улічваючы цікавасць дзяцей. Але і пабудаваць сістэмную павуцінку з улікам патрабаванняў вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі. Выразна павінны прасочвацца не толькі напрамкі дзейнасці, але і інтэграцыя абласцей.
Дыдактычны сэнс праектнай дзейнасці заключаецца ў тым, што ён дапамагае звязаць навучанне з жыццём, фарміруе навыкі даследчай дзейнасці, развівае пазнавальную актыўнасць, самастойнасць, творчасць, уменне планаваць, працаваць у калектыве. Такія якасці спрыяюць паспяховаму навучанню дзяцей у школе. Але самыя галоўныя ўдзельнікі праектнай дзейнасці-гэта нашы выхаванцы, на развіццё якіх накіраваны ўсе нашы намаганні. Кім стануць нашы дзеці, калі вырастуць, - пакажа час. Для нас галоўнае-забяспечыць кожнаму дзіцяці максімальныя ўмовы для развіцця яго здольнасцяў, самастойнасці і творчасці.
Якое ж значэнне мае выкарыстанне праектнага метаду ў дашкольнай установе:
- Метад праектаў як адзін з метадаў інтэграванага навучання дашкольнікаў, грунтуецца на інтарэсах дзяцей. Метад прадугледжвае самастойную актыўнасць выхаванцаў дзіцячага саду. Толькі дзейнічаючы самастойна, дзеці вучацца рознымі спосабамі знаходзіць інфармацыю аб зацікаўленным іх прадмеце або з'яве і выкарыстоўваць гэтыя веды для стварэння новых аб'ектаў дзейнасці. Такое разуменне сутнасці метаду праектаў спрыяе фарміраванню самастойнасці, глыбока матываванай, мэтазгоднай пазнавальнай дзейнасці ў дзяцей дашкольнага ўзросту.
- Выкарыстанне метаду праектаў у рабоце з дашкольнікамі спрыяе павышэнню самаацэнкі дзіцяці. Удзельнічаючы ў праекце, дзіця адчувае сябе значным у групе аднагодкаў, бачыць свой уклад у агульную справу, радуецца сваім поспехам. Метад праекта спрыяе развіццю спрыяльных міжасобасных адносін у групе дзяцей.
- Адбываецца змена стылю зносін дарослага з дзіцем (ад асобасна-арыентыраванага да кампетэнтнаснага падыходу).
- Бацькі становяцца актыўнымі ўдзельнікамі адукацыйнага працэсу. Узаемадзеянне з сям'ёй дазволіць дабіцца найбольшых вынікаў у працы з дашкольнікамі.
Такім чынам, выкарыстанне метаду праекта ў адукацыйным працэсе установы дашкодьнай адукацыі дапамагае навучыцца працаваць у адзінай камандзе педагогам і выхаванцам, выпрацоўваецца уласны алгарытм дзеянняў для дасягнення пастаўленай мэты, педагогі свабодныя ў выбары спосабаў і відаў дзейнасці.
Нават няўдала выкананы праект спрыяе развіццю прафесіяналізму. Аналіз праектнай дзейнасці і разуменне памылак ствараюць матывацыю да паўторнай дзейнасці, падахвочваюць да самаадукацыі педагога.
Фарміраванне ў дзяцей дашкольнага ўзросту каштоўнасных адносін да малой радзімы
На сучасным этапе, калі адбываюцца значныя змены ў жыцці грамадства, адным з асноўных напрамкаў работы з падрастаючым пакаленнем становіцца патрыятычнае выхаванне. Дашкольнае дзяцінства-спрыяльны перыяд для далучэння дзіцяці да нацыянальнай культуры. Таму вельмі важна пачынаць выхоўваць сапраўднага патрыёта сваёй Радзімы менавіта ў гэтым узросце, калі дзіця пачынае інтэнсіўна развівацца ў сацыяльным плане. Гэты перыяд па сваіх псіхалагічных асаблівасцях найбольш спрыяльны для фарміравання патрыятызму, так як для дзяцей дашкольнага ўзросту характэрныя высокая ўспрымальнасць, лёгкая навучальнасць, бязмежны давер да дарослых, імкненне пераймаць ім, эмацыйная спагадлівасць і цікавасць да ўсяго навакольнага.
Установы дашкольнай адукацыі, з’яўляючыся пачатковым звяном сістэмы адукацыі, закліканы фарміраваць у дзяцей першасныя ўяўленні аб навакольным свеце, стаўленне да рэчаіснасці, даць магчымасць ім адчуць сябе з самых ранніх гадоў грамадзянамі сваёй Айчыны.
Фарміраванне ў дашкольнікаў каштоўнасных адносін да малой радзімы – адзін з аспектаў патрыятычнага выхавання.
Радзіма пачынаецца з любові да той зямлі, на якой нарадзіўся і жывеш. Але проста любіць родную зямлю недастаткова, неабходна ведаць гісторыю, культуру, славутасці, запаведныя куткі, то чым славіцца родны горад, край, знакамітых землякоў. У дзіцяці павінна з’явіцца пачуццё нацыянальнага гонару за сваю малую радзіму. Таму нашай галоўнай мэтай з’яўляецца выхаванне грамадзяніна, які любіць і ведае свой горад, край і ўсё, што з імі звязана. Для дасягнення гэтай мэты перад намі педагогамі дашкольных устаноў ставіцца шэраг задач:
- выхаванне ў дзіцяці любові і прыхільнасці да сваёй сям'і, роднай хаты, зямлі, дзе ён нарадзіўся;
- фарміраванне ў дашкольнікаў маральных якасцей асобы праз знаёмства з гісторыяй і сучаснасцю роднага горада;
- фарміраванне грамадзянскай пазіцыі і патрыятычных пачуццяў да мінулага, сучаснасці і будучыні роднага краю, гонару за сваю малую радзіму;
- выхаванне любові і павагі да свайго народа, яго звычаяў, традыцый;
- фарміраванне асноў экалагічнай культуры, гуманнага стаўлення да ўсяго жывога праз знаёмства з прыродай роднага краю.
Паспяховасць развіцця дашкольнікаў пры знаёмстве з родным горадам стане магчымай толькі пры ўмове іх актыўнага ўзаемадзеяння з навакольным светам эмацыйна - практычным шляхам, г.зн. праз гульню, Праца, навучанне, розныя віды дзейнасці, уласцівыя дашкольнаму ўзросту.
Пачуццё Радзімы пачынаецца ў дзіцяці з адносінаў да сям’і, да самых блізкіх людзей – да маці, бацьку, бабулі, дзядулі. Гэта карані, якія злучаюць яго з родным домам і бліжэйшым асяроддзем. І хоць многія ўражанні яшчэ не ўсвядомленыя ім глыбока, але, прапушчаныя праз дзіцячае ўспрыманне, яны іграюць велізарную ролю ў станаўленні Радзімы. Усё пачынаецца з захаплення тым, што бачыць перад сабой дзіця, чаму ён дзівіцца. Фарміраваць веды пра сям’ю варта ўжо ў малодшым узросце: выхоўваць ўважлівае стаўленне да бацькоў, заахвочваць уменне называць імёны членаў сям’і. Далей пашыраючы звесткі пра сям’ю неабходна даць ўяўленні аб роднасных адносінах, затым і пра сферу дзейнасці членаў сям’і і яе гісторыі.
Паступова дзіця знаёміцца з дзіцячым садам – установай якая знаходзяцца ў горадзе. Пачынаючы з малодшага дашкольнага ўзросту, мы развіваем у дзяцей станоўчае стаўленне да дзіцячага сада, яго агульнасці з домам. Фарміруем паважлівае стаўленне да супрацоўнікаў дзіцячага саду, а пачынаючы з сярэдняй групы знаёмім з традыцыямі дзіцячага саду, замацоўваем прадстаўлення дзіцяці пра сябе, як пра частку калектыву.
Знаёмства з малой радзімай пачынаецца з малодшай групы. Дзеці ўпершыню знаёмяцца з назвай свайго горада. Фарміруючы цікавасць да малой радзімы ў, далейшым варта падахвочваць да расказу аб тым, якія ўражанні дзеці атрымліваюць ад знаходжання ў парку, скверы і іншых аб’ектах інфраструктуры. Фарміруючы ўяўленні аб вуліцах пасёлка, мы пашыраем і паглыбляем веды дзяцей аб малой радзіме. Пачынаючы з сярэдняй групы неабходна надаваць увагу самым прыгожым мясцінам горада, яго славутасцям. У старэйшым дашкольным узросце-знаёміць з інфармацыяй пра выдатных людзей, якія праславілі наш край, пра культуру і традыцыі роднага краю.
Задача педагога-адабраць з масы уражанняў, што атрымліваюцца дзіцем, найбольш даступныя яму: прырода і свет жывёл дома (дзіцячага сада, роднага краю); праца людзей, традыцыі, грамадскія падзеі і г.д. таму, пачынаючы працу па выхаванні любові да роднага краю, педагог абавязаны сам яго добра ведаць. Ён павінен прадумаць, што мэтазгодней паказаць і расказаць дзецям, асабліва вылучыўшы найбольш характэрнае для дадзенай мясцовасці або дадзенага краю.
Трэба паказаць дзіцяці, што родны горад слаўны сваёй гісторыяй, традыцыямі, славутасцямі, помнікамі, лепшымі людзьмі. У працэсе работы адбываецца азнаямленне дашкольнікаў з гістарычнай, культурнай, нацыянальнай, геаграфічнай, прыродна-экалагічнай своеасаблівасцю роднага пасёлка.
Першыя ўяўленні аб роднай краіне, якія атрымлівае дзіця ў дзіцячым садзе, павінны ўключаць у сябе звесткі аб прыродзе той мясцовасці, таго краю, дзе ён жыве, аб разнастайнай прыродзе Беларусі, а таксама элементарныя звесткі аб эканамічнай і сацыяльнай структуры краіны. Аднак не ўсякія звесткі такога характару ў аднолькавай меры спрыяюць выхаванню вышэйшых маральных пачуццяў. Таму пры адборы пазнавальнага матэрыялу педагог павінен кіравацца наступнымі прынцыпамі:
Асноўныя прынцыпы працы па маральна-патрыятычнаму выхаванню:
- “Пазітыўны цэнтрызм” (адбор найбольш актуальных для дзіцяці гэтага ўзросту ведаў).
- Бесперапыннасць і пераемнасць педагагічнага працэсу.
- Рацыянальнае спалучэнне розных відаў дзейнасці, адэкватны ўзросту баланс інтэлектуальных, эмацыйных і рухальных нагрузак.
- Развіваючы характар навучання, заснаваны на дзіцячай актыўнасці.
- Прынцып мятніка (вывучаючы гісторыю сваёй вуліцы, дзеці звязваюць яе з гісторыяй свайго раёна, горада, і наадварот, знаёмячыся з іншымі гарадамі, яны вяртаюцца да гісторыі свайго раёна і вуліцы).
- Сістэматычны выклад матэрыялу ідзе ад блізкага і зразумелага да больш складанага.
- Прынцып спіралі (калі дзеці, вяртаючыся да тых ці іншых пытанняў, падзеяў, фактаў з году ў год, паглыбляюць свае веды).
Патрыятычнае выхаванне дашкольнікаў і перш за ўсё абуджэнне ў іх любові да роднага краю, найбольш паспяхова ажыццяўляецца пры комплексным падыходзе да вырашэння гэтай праблемы. Патрыятычнае выхаванне ўключае ў сябе рашэнне задач не толькі маральнага, але і працоўнага, разумовага, эстэтычнага, а таксама фізічнага выхавання.
Праца з дзецьмі.
Знаёмства дашкольнікаў з родным горадам і роднай краінай – працэс працяглы і складаны. Ён не можа праходзіць ад выпадку да выпадку. Станоўчага выніку можна дасягнуць толькі сістэматычнай працай. Прапануюцца розныя віды адукацыйнай дзейнасці, якія ўмоўна можна падзяліць наступным чынам:
адукацыйная дзейнасць, якая мае мэту даць дзецям канкрэтныя ўяўленні аб родным краі на аснове непасрэднага ўспрымання (назіранні, экскурсіі, мэтавыя прагулкі) або апасродкавана (апавяданні выхавальніка, чытанне мастацкіх твораў);
адукацыйная дзейнасць, якая спрыяе паглыбленню і сістэматызацыі ведаў дзяцей (гутаркі, дыдактычныя гульні);
адукацыйная дзейнасць, у час якой дзеці выкарыстоўваюць атрыманыя веды і выказваюць сваё стаўленне да з’яў грамадскага жыцця (выяўленчая дзейнасць, творчае расказванне).
Формы работы з дзецьмі:
тэматычныя заняткі;
гульнявая дзейнасць (сюжэтна-ролевая гульня, развіваючыя гульні, дыдактычныя гульні, настольна-друкаваныя гульні, рэжысёрская гульня, рухомыя гульні);
правядзенне святаў (забаў);
агляд-конкурсы, выставы дзіцячай творчасці;
арганізацыя экскурсій;
гутаркі пра родны горад і Радзіму;
працоўная дзейнасць.
Метады і прыёмы працы:
назіранне;
развучванне песень і вершаў пра Радзіму, прыказак, прымавак, чытанне казак, праслухоўванне музычных твораў;
выкарыстанне ілюстрацый, мультымедыйных прэзентацый, дзіцячых твораў;
азнаямленне з творамі народнай творчасці;
узбагачэнне і стымуляванне дзіцячай творчасці;
прыцягненне дзяцей да пасільнай грамадска-карыснай працы;
выхаванне павагі да ветэранаў вайны і працы.
Прадметна-развіваючае асяроддзе.
Стварэнне прадметна- развіваючаючага асяроддзя грунтуецца на прынцыпах, якія пакладзены ў аснову зместу вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, так як змест вучэбнай праграмы “арыентаваны на развіццё здольнасцяў дзяцей у розных відах дзейнасці і стварэнне аптымальных умоў для стымулявання і падтрымкі эмацыйнага, маральнага і інтэлектуальнага развіцця і самаразвіцця дзіцяці, праяленне самастойнасці, ініцыятыўнасці”.
Мадэляванне прадметна-развіваючага асяроддзя павінна быць заснавана на псіхолага-педагагічных, санітарна-гігіенічных, фізіялагічных, эстэтычных дадзеных. Пры мадэляванні прадметнай- развіваючага асяроддзя важна забяспечыць інтэграцыю гульнявога абсталявання этнаграфічнага ўтрымання ў розных гульнявых цэнтрах групы. Нацыянальная накіраванасць асяроддзя дапаможа дзецям усвядоміць сябе часткай беларускага народа.
Складальнікі прадметна-развіваючага асяроддзя:
элементы народнага дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва ў розных гульнявых кутках;
макет;
схемы, мадэлі;
развіваючыя і дыдактычныя гульні;
фотаальбом;
наглядна-дыдактычны матэрыял;
мастацкая літаратура;
міні-музеі.
Праца з бацькамі.
Не менш важнай умовай маральна-патрыятычнага выхавання дзяцей з’яўляецца цесная ўзаемасувязь па гэтым пытанні з бацькамі.
Прыступаючы да працы з сям’ёй па пытаннях азнаямлення дашкольнікаў з з’явамі грамадскага жыцця і выхавання асноў патрыятычных пачуццяў, выхавальнікі павінны азнаёміць бацькоў з працай дзіцячага саду па гэтым пытанні; раскрыць ім значэнне сям’і ў развіцці вышэйшых маральных пачуццяў дашкольнікаў; ўсталяваць пераемную сувязь паміж сям’ёй і дзіцячым садам.
Менавіта бацькі на яркіх прыкладах свайго жыцця, сваёй працы, адносіны дзяржавы да дзяцей паказваюць дзіцяці, што на яго ўскладаюць надзеі не толькі родныя, але і ўсё грамадства, уся краіна. Радзіма пачынаецца з роднай хаты, вуліцы, пасёлка ці горада. Вывучаць з дзецьмі месцы, дзе жывеш, любіць блукаць па знаёмых вуліцах, ведаць, чым яны славяцца, - задача, якая цалкам па плячы бацькам. Умовы дзіцячага садка не заўсёды дазваляюць забяспечыць непасрэднае ўспрыманне сацыяльнай жыцця. І тут на дапамогу могуць прыйсці бацькі.
Але ніякія веды не дадуць станоўчага выніку, калі выхавальнік сам не будзе захапляцца сваёй краінай, сваім народам, сваім горадам.
Литература
- Учебная программа дошкольного образования / Министерство образования Республики Беларусь. – 2-е изд. – Минск : НИО; Аверсэв, 2019. – 416 с.
- Воронецкая, Л.М. Семья и Родина едины. Организация работы по патриотическому воспитанию детей дошкольного возраста / Л.М. Воронецкая // Пралеска. – 2014. – №5. – С. 13.
- Дубініна, Дз.М. Родныя вобразы ў паэтычным слове: дапам. для педагогаў устаноў, якія забяспечваюць атрыманне дашк. адукацыі ; ў 2 ч. / Дз. М.Дубініна. – Мазыр : Белы вецер, 2008. – 140 с.
- Кавалеўская, Г.М. Выхаванне нацыянальнай самасвядомасці дашкольнікаў сродкамі беларускага фальклору / Г.М. Кавалеўская. – Мазыр, 2009. – 86 с.